Een meisje dat hevig nadenkt over vele levensvragen, maar meer in het bijzonder over wat wijsheid is. Vandaag neem ik voor korte tijd haar rolletje – want meer is het natuurlijk niet – over. Het nieuws is weer vol van voor en tegenstanders van het al dan niet landelijk regelen of je wel of niet baas over je eigen leven bent. Die vraag blijkt verbazend veel discussie op te roepen, voornamelijk tussen religieuze – en niet religieuze mensen. Ik zeg opzettelijk voornamelijk, want tussen de niet religieuzen zitten toch onverwacht veel hardliners die vinden dat dit een vraagstuk is waarin de overheid – of in elk geval gecertificeerde vertegenwoordigers daarvan het laatste woord in deze moeten hebben. Hoe komt dat nou toch? Waarom willen andere mensen dan jijzelf beslissen over het moment dat jij ophoudt met leven. Misschien nog wel een belangrijkere vraag zou kunnen zijn of dat goed is of niet.

Laat ik voor het gemak beginnen met de gelovige mensen. Daarmee bedoel ik natuurlijk de mensen die tot de christelijke geloofsrichtingen behoren. Van al die andere richtingen weet ik te weinig om me daarover een oordeel aan te matigen.

Wie het nieuws volgt heeft kunnen merken dat in de politiek, met name in de opvattingen die we horen van de parlementariërs in de tweede kamer, dat de leden van de CDA fractie, van de Christen Unie en van de SGP faliekant tegen het idee zijn dat een mens – wie dan ook – beslist over zijn eigen levenseinde. Alle mensen die het gedachtegoed van deze partijen aanhangen zijn van mening dat de mens niet zichzelf, maar God toebehoort.

Voor een goed begrip moeten we wel beseffen dat dit vaak heel sterke geloof in een hoger wezen van kinds af aan is meegegeven aan deze mensen. Uit ervaring kan ik vertellen dat het heel erg moeilijk is om dat wat je van kinds af aan geleerd is door meestal ook nog de mensen van wie je houdt en voor wie je respect hebt los te laten. Tot de overtuiging komen dat het allemaal niet waar is, dat godsdienst een menselijk verzinsel is met doorgaans niet eens zulke nobele bedoelingen als we bedoeld zijn te geloven, is buitengewoon moeilijk. Het is niet alleen moeilijk omdat je binnen je eigen denken en voelen een gigantische omwenteling moet maken, maar ook omdat je met een dergelijke draai jezelf sociaal isoleert van alles en iedereen die veiligheid en vertrouwdheid voor je betekenen.

Goed, houd dit even vast: kom je uit die gelovige hoek dan is jouw leven ondergeschikt aan de voor jou volstrekt onbekende wil van een hogere macht, God. Je hebt geleerd dat jouw leven een geschenk van God is en dat het daarmee niet aan jou is om je schepper te beledigen door zelf te beslissen dat je leven moet eindigen. In religieuze kringen wordt het godsbegrip ook wel eens verklaard met de overigens kritiekloze aanname dat God onze goede herder is en wij zijn schapen die door hem liefdevol worden geleid.

Mocht je desondanks en behorend tot een dezer gemeenschappen, vragen hebben over de ongelooflijke rotzooi op deze wereld die de schepper kennelijk oogluikend toestaat, dan zul je in je vertwijfeling telkens het zelfde antwoord van geestelijke leiders krijgen, namelijk dat Gods wegen ondoorgrondelijk zijn en voor ons als nietig mens daarom niet te begrijpen. Accepteer! Daar komt het op neer. Persoonlijk zie ik dat anders, maar laat me nu vooral duidelijk zijn: als je gelukkig bent met deze opvatting van het leven en de plaats die je daarin hebt, pas dat dan vooral toe in je eigen leven. Jij vindt dat jouw hele werkelijkheid in Gods hand ligt, prima. Wat je echter niet zou moeten willen is beslissen dat andere mensen volgens jouw overtuigingen moeten leven. Elk mens is uniek en daarom is ook de werkelijkheid van elk mens uniek. Jij verlangt begrip en respect voor jou levensopvatting, voor jouw geloof. Maar je moet wel begrijpen dat je dat alleen kunt verlangen als je bereid bent precies dat zelfde begrip en respect op te brengen voor iemand die diametraal anders in het leven staat. Als je dat begrip en respect niet kunt opbrengen heb je eigenlijk geen recht van spreken, omdat je dan kennelijk van mening bent dat jouw levensopvatting deugt en die van de ander niet. Met andere woorden, je verheft je boven een medemens met de opvatting “ik deug en jij niet”. Weet je, van dergelijke opvattingen wordt onze werkelijkheid al een paar duizend jaar absoluut niet beter. Kort samengevat: Geloof wat je wilt en gun elk ander dat zelfde recht.

In de aanhef van dit stukje schreef ik ook al dat er naast de mensen met religieuze beweegredenen om het recht over het eigen leven niet aan elk individu te laten ook overheidsdienaren en ook anderen zijn die ook van mening zijn dat jouw moment van sterven niet uitsluitend jouw zaak is. Ook hierbij komen we verschillende beweegredenen tegen. Om te beginnen is er de arts die geleerd heeft dat hij alles moet doen om het leven in stand te houden. Om die reden zijn er nog steeds vele artsen die niet bereid zijn euthanasie te plegen op doodzieke patiënten. Lelijker wordt dit echter als we, vaak tandenknarsend moeten vaststellen dat doodzieke mensen gedwongen worden het ellendige en vaak pijnlijke leven voort te zetten omdat er – als je tenminste goed kijkt – veel geld aan wordt verdiend. Schande, of niet?

Tja, en dan hebben we nog de politici die om allerlei uiteenlopende redenen er tegen zijn dat elk mens zelf uitmaakt dat het leven lang genoeg heeft geduurd. Dat zijn de regelneven. Vaak met ogenschijnlijk goede bedoelingen; vinden ze zelf doorgaans ook. Zij handelen meestal vanuit de typische zelfvoldaanheid waarvoor de politieke verantwoordelijkheid hen de ruimte laat. Vaak hebben ze het dan over gevallen waarbij bijvoorbeeld kinderen van een gefortuneerde erflater belang hebben bij diens overlijden.

Welnu, laat ik dit stukje afsluiten met het volgende: Ik heb respect voor de euthanasie dwarsliggers die dat vanuit hun geloofsovertuiging doen, omdat ik weet dat die mensen rotsvast in hun vertrouwen in een hogere macht zitten. Ook heb ik respect voor die artsen die wezenlijk in gewetensnood raken bij de gedachte aan actieve hulp bij sterven. Voor politieke opvattingen anders dan uit het hierboven genoemde heb ik geen respect, omdat die opvattingen voortkomen uit opportunisme.

Zo noemden we hem allemaal. Tandarts was hij. Toen hij afgestudeerd was kon hij de praktijk van zijn vader overnemen in een kleine provinciestad in de Betuwe. Een doodgoeie jongen zou de volksmond zeggen.

In het stadje waar hij woonde was een groep – ik wil het nog net geen sekte noemen – nou ja, een soort geloofsgemeenschap met een eigen kerkgebouwtje en een bijna hondersprocentige sociale controle. Wat er op neer kwam dat er in elk geval elke zondag in dat kerkje gezeten en geluisterd moest worden naar een voorlezing van… ja, hoe zal ik het zeggen, hij werd ome Karel (niet zijn juiste naam) genoemd en wekelijks moesten de groepsleden luisteren naar een voorlezing van een van zijn uitgeschreven preken. Blijkbaar vond met het ook van cruciaal belang dat er niets gemist werd, want de voorlezingen gingen het jaar rond door en het was zeer ongewenst als je vanwege vakantie op zondag niet verscheen. Vakantie was dus toegestaan van maandag tot en met zaterdag. Bob hield zich er strak aan want de sociale druk was groot.

Toen Bob de praktijk van zijn vader had overgenomen kwam automatisch de assistente mee. Ze was een betrekkelijk onooglijke vrouw met – zoals de uitdrukking luidt – weinig mannenvlees. Ze behoorde echter tot de ‘familie’ zoals de groep onderling werd aangeduid. Enkele lieden die de leiding aan zich hadden getrokken vonden dat Bob maar met haar moest trouwen.Dat deed hij, gehoorzaam als hij was.

Het huwelijk werd een onafzienbare reeks van verdrietige gebeurtenissen. De vrouw bleek diep depressief en er waren meerdere zelfmoordpogingen van het soort dat steeds net niet lukte. Er werd één kind geboren, een dochter. Naar ik later hoorde was de zwangerschap de enige periode in het huwelijk van Bob dat zijn vrouw zich normaal kon gedragen. Na de bevalling sloeg de depressie weer toe. Een ouder echtpaar, behorende tot de ‘familie’ nam de opvoeding en de zorg voor het kind over. Bob zal daar ongetwijfeld flink voor hebben moeten betalen. Tenslotte was hij tandarts en daarmee waarschijnlijk de hoogst opgeleide grootverdiener in de familie.

De vrouw van Bob was heel vaak voor kortere of langere perioden opgenomen voor psychiatrische zorg, maar ze was ongeneeslijk. Tenslotte werd ze blijvend opgenomen.

Toen had ik – en met mij nog enkele goede vrienden die niet meer tot de familie behoorden – het idee dat Bob nu zijn vrijheid zou pakken. En zo leek het ook. Hij kreeg weer contact met zijn enige jeugdliefde en het duurde niet lang of ze trok bij hem in. De praktijkruimte was inmiddels vrij gekomen want Bob had de praktijk ondergebracht in een commerciële groepspraktijk, waar hij door de eigenaar ongelooflijk belazerd werd, maar dat is een ander verhaal.

De jeugdliefde kwam en bracht haar zoon mee die de mooie vrijgekomen ruimte als kamer kreeg. Jammer was dat de jongen een tamelijk fervente en onbenaderbare drugsgebruiker was. Het sprookje tussen Bob en zijn jeugdliefde was al snel uit.

Helaas ben ik deze oude vriend uit het oog verloren. We hadden een enkele keer nog wel een telefonisch contact en ik begreep dat er toch wel weer een andere mevrouw belangstelling had voor deze tandarts die alleen nog wat mondzorg in bejaardenhuizen deed.

Zojuist kreeg ik van een gemeenschappelijke vriend een berichtje waarvan ik toch even stil werd. Hij schreef: Wist jij dat Bob op elf januari is overleden? Nee, dat wist ik niet en we zijn intussen tien dagen verder.

Wie was er bij hem toen hij stierf; of was hij net als in zijn hele leven alleen? Ach Bob. Je vak vond je altijd prachtig, maar je had totaal geen talent voor levensgeluk. Als ik voor jou iets zou wensen dan zou het zijn dat er inderdaad een warm en gastvrij hiernamaals is waar ze, speciaal voor jou een wereld vol van de meest verrukkelijke frivoliteiten hebben gecreëerd en dat je dan beseft dat het feest alleen af en toe ophoudt om even uit te rusten. Ben je eindelijk ook eens aan de beurt.

Krijg jij nou ook zo vreselijk de pest in als je jaar in jaar uit moet meemaken dat gelegenheden als de nacht van 31 december op 1 januari – of trouwens ook, zij het op kleinere schaal, een voetbalwedstrijd tussen sommige clubs – tot uitzinnige vernielzucht leiden? Ik word daar echt woedend van. De stomdronken razernij die als een allesverwoestende tornado door steden trekt en dat we dan roepen dat het mee is gevallen als er slechts vijf bushokjes zijn vernield en dat er maar vier personenwagens na het moedwillig in brand steken in schroot zijn veranderd. Mij lijkt het eens interessant om er eens en voor altijd achter te komen welke mentale mechanismen optreden bij de kennelijk aanstekelijke groepsprocessen die te zien zijn bij vernielzucht als bij bovengenoemde gelegenheden en hoe die te beïnvloeden zijn.

Nu ben ik het er wel mee eens als mensen zeggen dat een samenleving waarin nooit iets mis gaat slaapverwekkend is en misschien zelfs het predicaat “strontsaai” verdient. Maar toch denk ik dat het aardig zou zijn als vlak voor – en ter voorkoming van het uitbreken van massale vernielzucht er zou kunnen worden ingegrepen met middelen die het opvlammen van de schadelijkste processen in de voornamelijk jeugdige koppen dempen.

In het laatste hoofdstuk van mijn sciencefictionroman ‘Het Komodo Project’ laat ik de totale vernietiging plaatsvinden van een groot farmaceutisch bedrijf. Dat bedrijf heeft in opdracht van een machtsbeluste generaal een stofje ontwikkeld waarmee mensen elke lust of behoefte aan agressie wordt ontnomen. Minuscule sporen van deze stof in de atmosfeer zorgen ervoor dat een heel volk zich niet verzet als een vijandelijk bezettingsleger gewoon binnenloopt en de macht overneemt. Doden en gewonden zijn er niet. Er wordt gewoon niet gevochten. Natuurlijk heeft het hele bezettende leger voor de zekerheid een stofje binnen gekregen die de werking van die eerste stof tegen gaat. Een zeer verwerpelijke gedachte die sommige machthebbers op deze wereld met een uitgesproken neiging tot vals spelen maar al te graag zouden steunen.

Weet iemand zich nog te herinneren hoe groot commotie was die ontstond toen bekend werd dat men Fluor aan het drinkwater wilde toevoegen om een overmaat aan tandbederf tegen te gaan. Het was toen bijna oorlog geworden, want als je verdorie nog aan toe al jaren een vals gebit in je mond had, wat moest je dan met dat verdomde Fluor. Er kwamen tankwagens met Fluor-loos drinkwater want ja, men was even vergeten dat niet alle ingewanden even prettig met de aanwezigheid van Fluor in het drinkwater omgaan. Ik weet niet meer hoe lang die strijd heeft geduurd, want het is al bijna vijftig jaar geleden.En evenmin weet ik of er nu tegenwoordig wel of geen Fluor aan ons drinkwater wordt toegevoegd. Een toevoeging aan het drinkwater, al dan niet tijdelijk, kan natuurlijk een tamelijk ingrijpend effect hebben.

Ja zeg, wat krijgen we nou. Ik hoor de menigte brullen. Ben je helemaal gek geworden? Wil je met het drinkwater gaan knoeien? Nee hoor, ik wil helemaal niks, want ik ga daar niet over. Ik ben alleen maar een eenvoudige dromer en fantast die rustig in zijn eigen hoekje droomt over een wereld zonder vernielzucht, zonder geweldsdelicten en onherstelbare gewonden tijdens gebeurtenissen die bedoeld zijn als een feest.

Er is een tijd geweest – ik denk ook alweer jaren geleden dat er in bepaalde milieubewuste kringen veel verdachtmakingen werden geuit over zogenaamde chemtrails. De uitlaatgassen van vliegtuigen zouden volgens die verdachtmakingen gebruikt kunnen worden om bepaalde gedrag-beïnvloedende stoffen in de atmosfeer te verspreiden. Het lijkt mij zomin technisch als fysiologisch niet ondenkbaar of onmogelijk. Of het gebeurt of gebeurd is weet ik niet. Veel dingen op onze wereld gebeuren stiekem om ingrijpen of in opstand komen van “de gewone man” te voorkomen. Daar zullen overigens soms ook nuttige dingen tussen kunnen zitten.

Jaarlijks overlijden veel mensen door medicijnvergiftiging. Het ten naaste bij getal zag ik laatst ergens staan, Het was wat mij betreft een angstaanjagend groot getal en er stond ook bij – maar dat weet iedereen langzamer hand wel – dat een belangrijke oorzaak te vinden is in het feit dat de bestuurders van de farmaceutische bedrijven de economen zijn en niet de medische wetenschappers. Daardoor is er bij die directies vaak meer interesse in winst dan in gezondheid.

Nou kijk, bij die jongens moeten we nou zijn. Ze zijn al gewend om veel dingen verborgen te houden, ze zijn al gewend om met onderzoeksresultaten te knoeien als de gewenste resultaten uitblijven en de troep nodig de markt op moet omdat anders de concurrent je voor is. Mij lijkt een leuke wereldwijde uitdaging voor deze grootverdieners een paar stofjes met een werking van beperkte duur te ontwikkelen die gemakkelijk aan het milieu of het water kunnen worden toegevoegd, voor slechts enkele dagen natuurlijk en die een prettige apathie veroorzaken die na de feestdagen volledig wegtrekt. Een verdienkans die elk jaar – en misschien wel vaker – terugkomt. Ja, stiekem natuurlijk…

Trouwens, weet jij eigenlijk precies wat er allemaal aan ons drinkwater wordt toegevoegd, of wat we met de lucht die we ademen mee binnen krijgen? Nee? Ik ook niet hoor, maar daarom denk ik soms wel eens: If you can’t beat them, join them!