Het is een vraag die me echt bezig houdt: kunnen we het winnen? Is het überhaupt te winnen?

Stel je even voor, de hele wereld is gecommercialiseerd. Een klein, zogenaamd handig deel van de wereld heeft ontdekt hoe de eigen voortdurend groeiende rijkdom kan blijven groeien op kosten van het overgrote, niet zo handige deel van de wereld. Dat verschijnsel noemen we in de biologie parasitair leven. Een bepaalde levensvorm hecht zich aan of in een andere levensvorm en leeft op kosten van de inspanningen van die levensvorm. Een mooi voorbeeld kun je zien als een boom wat minder sterk begint te worden. De boom kan oud zijn. Vaak zien we dan dat die boom omgroeid wordt door klimop die met zijn duizenden kleine worteltjes hecht aan de boom, erin binnendringt en leeft van de sappen die de boom uit de bodem haalt. Na een poos zie je die boom dan minder blad krijgen en tenslotte sterven. De klimop gaat dan via de bodem op zoek naar een volgende zwakkeling in bomenland. In de meeste bossen is dit spel van de parasiet op de verzwakte gastheer te volgen. Maar zulk parasitair leven moeten we eigenlijk waarderen. Het ruimt op wat zwak is.

Parasieten komen natuurlijk ook in de dieren – en mensenwereld voor. Ze halen de vitaliteit en het gevoel van welbevinden uit het slachtoffer, maar zorgen er intussen wel voor dat het slachtoffer in leven blijft. Vroeger heel bekend, maar nu gelukkig niet meer zo vaak voorkomend waren bijvoorbeeld de lintwormen, die in de menselijke darm leefden door zich vast te zetten aan de darmwand. Meters lang kon zo’n lintworm worden en heel veel energie wegnemen van de ongelukkige persoon die de pech had hem te herbergen. Ook komt er tegenwoordig noch vaak een bepaalde schimmel voor: candida albicans, de witte candida. Een vervaarlijke tegenstander als je hem in je lichaam hebt en lastig kwijt te raken omdat de schimmeldraden meer dan een meter lang kunnen worden en overal doorheen groeien. Waarschijnlijk is ook hier de veronderstelling mogelijk dat alleen slordig – of slecht verdedigde dieren en mensen slachtoffer van parasieten worden. Dat zou best waar kunnen zijn, maar gevoelsmatig staan we hier toch anders tegenover dan tegenover de parasieten in het rijk der planten en bomen.

Wat in de microwereld van onze lichamen gebeurt, vinden we echter op minstens even grote schaal in de macrowereld die we de samenleving noemen. Er zijn veel parasieten die zich verrijken en een vrolijk quasi belangrijk leven leiden op kosten van anderen. Heel vaak zien we dan zogenaamde een-tweetjes, een ogenschijnlijk toevallig samenspel waarbij twee grote spelers elkaar profijtelijk de bal toespelen. Altijd wordt er bij deze spelletjes gebruik gemaakt van een oeroude – maar zeer effectieve techniek: de lobby. Een paar voor waarschijnlijk iedereen overduidelijk voorbeelden zijn hier op zijn plaats:Eeuwen lang al bezig, maar in de afgelopen eeuw steeds sterker geworden is de wapenindustrie. Overal op de wereld worden oorlogen uitgevochten met de wapens van een wereldwijd conglomeraat aan fabrikanten. Natuurlijk moeten die wapens in handen gelegd worden van de arme stumpers die is wijsgemaakt dat ze of wel vrede moeten gaan brengen, ofwel dat ze strijden voor een goede – en vaak zelfs heilige zaak. In alle gevallen waar het motto “vrede brengen” wordt gebruikt zijn nationale overheden erin gelobbyd. Via heel betrouwbaar ogende, doch doortrapte kanalen wordt een overheid aangemoedigd ergens vrede te gaan brengen met feitelijk slechts één doel, namelijk dat er wapentuig verbruikt wordt. Het vrede brengen lukt uiteraard negen van de tien keer niet, maar de wapenindustrie is er steeds flink mee geholpen. Zelf blijven ze trouwens altijd letterlijk buiten schot. Ik vermoed dat van alle regeringen de Amerikaanse zelf het beste op de hoogte is van het economische spel met de wapens, omdat heel veel bestuurders belangen hebben in die industrie. De kosten worden gedekt door de belastingen die geheven worden, waardoor derhalve elke belasting betalende inwoner van een land meebetaalt aan de weelde van de wapenindustrie. Belangrijke spelers in dit wereldwijde spel met verborgen agenda’s zijn NAVO, Verenigde Naties en vaak ook senatoren, ministers en hoge militairen. Door hun ernstig uitgesproken argumenten lijken de meeste deelnemers in dit spel met de dood van vele onschuldige mensen heel vaak integer. Maar schijn kan behoorlijk bedriegen, zoals we allemaal weten.

Een volgend – en langzamerhand gigantisch een-tweetje, waarschijnlijk tegenwoordig nog groter dan dat tussen de wapen industrie en die andere spelers is het samenspel tussen de fabrikanten die medicijnen ontwikkelen en maken, de farmaceutische industrie, ook wel BigFarma genoemd en de langzamerhand in heel grote conglomeraten samenwerkende zorgverzekeraars.

Net als het eerste een-tweetje treft dit ons namelijk allemaal op pijnlijke wijze. Voornamelijk dankzij een betere hygiëne en gevarieerder voedsel worden we ouder dan vroeger. Die vooruitgang rekent BigFarma zichzelf echter met het grootste gemak toe. Omdat de moderne maatschappij echter vele verlokkingen kent die ofwel met genot, ofwel met gemak van doen hebben zien we steeds weer gecompliceerdere beschavingsziekten komen. Denk aan ouderdomssuikerziekte aan hart – en vaat ziekten, overgewicht, reumatische aandoeningen, een langzamerhand schier oneindige reeks van kankersoorten en noem maar op. Hier zien we dit uiterst bedrieglijke en kostbare een-tweetje in werking.                                                   

Met de moderne medische technieken is steeds meer mogelijk, wordt gezegd. Voor een flink deel is dat ook zo. Voor een niet onbelangrijk ander deel wordt echter in zeer ruime mate over behandeld met medicijnen. Het meest schrijnende voorbeeld zien we bij de neergang van de antibiotica, waarvan zo onvoorstelbaar veel is voorgeschreven dat langzamerhand alle schadelijke ziekteverwekkers immuun zijn en antibiotica niet meer werken. De winst is in die productie blijkbaar gedaald, want de farmacie wenst geen moeite meer te doen om op dit terrein nog vernieuwend onderzoek te doen. Veel meer valt er te verdienen bij de middelen ter bestrijding van zogenaamde zeldzame ziekten. Denk in dit verband aan de middelen tegen specifieke kankersoorten, de middelen die ontwikkeld werden tegen bepaalde spierziekten waaraan vaak kleine kinderen overlijden of zoals enkele jaren geleden gebeurde een middel tegen de taaislijmziekte. Alle middelen in deze laatste groep worden door de farmacie vaak tegen krankzinnig hoge prijzen op de markt gebracht. Het middel tegen de taaislijmziekte werd voor honderdzeventigduizend euro per jaar op de markt gebracht.

Natuurlijk zijn er nauwelijks ouders van ten dode gedoemde taaislijm patiëntjes te vinden die dat kunnen betalen. Maar dan komt de eerder genoemde lobby op gang, want de prijs moet naar een zodanig niveau zakken dat de verzekeraars het gaan betalen. Wat je dan ziet gebeuren is echt heel merkwaardig. Onze minister van volksgezondheid gaat met de fabrikant onderhandelen. Er wordt ook een resultaat bereikt, maar de minister heeft met de fabrikant afgesproken daarover te zwijgen. Wel gaan de verzekeraars nu tot vergoeding over, maar de verhoging van de jaarlijks te betalen premie valt jaar in jaar uit weer tegen. Allemaal betalen wij dus die farmaceutische industrie, die toch al nagenoeg de rijkste tak van industrie ter wereld is.

Jaar in jaar uit wordt dit armetierige toneelstukje opgevoerd. BigFarma komt met iets ogenschijnlijk sensationeels, een doorbraak, de indruk wordt gewekt dat we na deze farmacologische overwinning allemaal minstens een eeuw in blakende gezondheid kunnen leven. Vervolgens roepen de verzekeraars dat het veel te duur is en dat ze het niet gaan betalen. En dan gebeurt het. Telkens weer zien we dan in kranten en nieuwsuitzendingen de vraag: ‘maar wat is dan de prijs van een mensenleven? Daar kan toch onmogelijk een prijs aan gehangen worden. Het leven is toch onbetaalbaar. Het moet toch altijd gered (lees gerekt) worden als dat mogelijk is. Met de tranen in de ogen maken we ons druk om het leed van de ouders van dat vierjarige jongetje dat vanwege de prijs van het medicijn en door de onwilligheid van de verzekeraars nu een zekere dood tegemoet gaat. Met dikke krokodillentranen zitten we naar de talkshows te kijken waar de ongelukkige ouders de kans krijgen ons hun verdriet en verontwaardiging te tonen. ‘Erg hè?’ zeggen we tegen elkaar, ‘die stinkerds van een farmaceuten en zorgverzekeraars denken alleen maar aan zichzelf!’ Maar ik zeg: ‘we kijken naar een toneelstukje voor twee wereldspelers, bedoeld om hun prijzen net iets harder te laten stijgen dan de rest van de prijsindex, want alleen op die manier kunnen ze groeien als economische macht.’ Zolang wij maar standaard farmaceutische middelen blijven gebruiken, terwijl het eigenlijk heel vaak best zonder kan, helpen we deze valsspelers.

Maar kijk eens aan, de grote spelers lijken bedreigd te worden, nee niet ernstig, ze kunnen er nu nog een beetje lacherig over doen. Hoewel, het gaat wel over echte wetenschap en aantoonbare effecten. Een nieuwe benadering die vermoedelijk een groot deel van het gebruikelijke verdienmodel van BigFarma buiten spel gaat zetten. Eerder schreef ik “Een verhaal met een luchtje”.

Door op een zeer geraffineerde wijze de anderhalve kilo bacteriën die in onze darmen leven in een goede natuurlijke samenlevingsbalans te brengen, zouden we straks wel eens veel minder medicijnen van BigFarma nodig kunnen hebben. Die bacteriën blijken namelijk van vitaal belang voor zowel onze lichamelijke als geestelijke gezondheid te zijn.                    In een televisieprogramma, Dokters van Morgen, werd dit duidelijk. Het was een programma van dezelfde makers als dat over de zogenaamde bacteriofagen, die waarschijnlijk alle antibiotica totaal overbodig kunnen gaan maken. Tot kijk en het beste ermee BigFarma.                                   Wel ben ik nu heel erg benieuwd welke geniepige en subversieve activiteiten dit op de gezondheidsmarkt gaat uitlokken. Want ik geloof absoluut niet dat BigFarma het helemaal aan het geneuzel van de antikwakzalver jongens gaat overlaten. Nee, let maar op, ze gaan spectaculaire ramptoestanden laten ontstaan die overduidelijk veroorzaakt lijken te worden doordat er te weinig van hun producten gebruikt worden. En dan zal vast en zeker de halve wereld weer vallen voor het perfect geregisseerde bedrog.

Ik weet overigens best hoe dat komt hoor. De waarheid is vaak zo ingewikkeld dat de perfecte leugen het meestal wint. Maar kom op mensen, je moet niet altijd denken dat ze gelijk hebben omdat ze groot en rijk zijn. Drugsbaronnen zijn tenslotte ook groot en rijk en die deugen ook niet.