Er komt geen rood streepje onder het woord. Het is dus de juiste  meervoudsvorm van matrix. De meeste mensen hebben een vaag idee aangaande de betekenis van het woord en zullen niet snel de behoefte voelen om de betekenis ervan op te zoeken.                         Eerlijk gezegd is dat maar goed ook. De succesvolle films die in Amerika zijn gemaakt onder de titels die het woord “Matrix” bevatten zijn zo wereldwijd succesvol gebleken dat je bij het zoeken op het internet met dat woord als zoekterm werkelijk wordt overspoeld door sites die er blijkbaar economisch voordeel in zien om in hun bedrijfsnaam of in veel productnamen “matrix” te gebruiken.                                                                                       Ik was op zoek naar de oorspronkelijke betekenis van het woord om redenen die ik hieronder hoop te onthullen. Eerst kan ik echter niet ontkomen aan het noteren van een aantal – vaak mijn lachlust opwekkende – ietwat gezwollen toepassingen van het woord:

Matrix producten voor salon professionals,                                                                             Matrix – ITA software,                                                                                                               Matrix partners (investeringen),                                                                                               Matrix.org (Open real time communication),                                                                             Matrix, gebruikt als een wiskundige term                                                                                 Matrix haarproducten,                                                                                                             Matrix (Hyundai)                                                                                                                       Matrix, Odessa – beste prijs garantie,                                                                                   Matrix fitness,                                                                                                                       Matrix – the world’s first smart Eco system App,                                                                     Matrix system automotive finishes,                                                                                     Matrix Robotics international,

Ik kan zo best nog een hele poos doorgaan. Veel helderder wordt het betoog er echter niet van. Duidelijk is in ieder geval dat het woord Matrix kennelijk een zo lekker klinkend woord wordt gevonden dat het te pas en te onpas wordt gebruikt, meeliftend op het succes van de gelijknamige films.

Omdat onze taal in de afgelopen decennia sterk naar het Westen – lees Engels – is afgebogen en omdat die richting weliswaar het gebied van onze verstaanbaarheid heeft vergroot, maar niet altijd de scherpte en duidelijkheid ervan, dacht ik: welk Nederlands woord kan Matrix vervangen? Wij hebben slechts het woord “matrijs”, dat mal of gietvorm betekent.                                                                                                                                 De gebruikers van het woord Matrix hebben daar blijkbaar niet genoeg aan. Zij willen misschien wel een betekenis als mal of gietvorm, maar dan in een zeer ruime, overdrachtelijke zin.

Initieel kunnen we dan denken aan de Duitse filosoof Kant die als overdrachtelijk voorbeeld voor een vormgelijke gietvorm de poffertjespan opvoerde, waarbij de vorm van dat wat door het gebruik ontstaat wellicht gelijkend is, maar waarbij door de onderscheidelijkheid van de materie die in de pan wordt gegoten de uitkomst misschien gelijkend, maar toch verschillend is.

Hebben we dan behoefte aan matrices?                                                                               Afgezien van de vaak baarlijke nonsens die we in vele commerciële toepassingen aantreffen, is dat blijkbaar het geval.  Het gebruik van matrices maakt het voor veel mensen mogelijk om dingen beter te begrijpen. Op het eerste gezicht zou je dat misschien niet denken, maar er is een zeer oud en overbekend begrip dat zeker binnen het begrip matrix past: de gelijkenis, ook wel de parabel, de overdrachtelijke vertelling ter lering zoals er onder meer in de bijbel staan (de Talenten Parabel) en denk ook aan de fabels van La Fontaine. Eigenlijk zijn het allemaal matrices: soortgelijke vormen die tot ons komen met een wisselend samengestelde inhoud.

In feite zie ik matrices als een soort speciaal gereedschap om toegang te krijgen tot een beter begrip van onze persoonlijke werkelijkheid. Herkenbare denkpatronen die multi-toepasbaar zijn .

Een beetje zonde vind ik het, maar ach, nou, toe maar weer, want ze doen het toch, dat zo’n prachtig woord op zo grote schaal commercieel van echte waarde en zeggingskracht wordt ontdaan.