Zo moet het maar, het is niet anders

Laatst kwam ik hem na betrekkelijk lange tijd tegen. Hij oogt flink. Grote man, niet onaantrekkelijk om te zien. Maar zijn gezicht vertoonde sporen van iets wat ik bijna altijd herken, als ik tenminste goed op let. Verdriet, verslagenheid.                                   Een echte beroepsmuzikant is hij. Goed op zijn instrument.                                               Daarmee heb je in de tegenwoordige samenleving met zijn overvloed aan vraag en aanbod in de muziek – Nederland is een muzikaal landje dat barst van het talent – als professional best veel moeite om je staande te houden.                                                 Niet alleen speelde hij in een band, als er tenminste werk was, maar hij gaf ook les aan volwassenen en kinderen die het instrument dat hij volledig beheerste wilden leren bespelen. Een heel gevoelig instrument trouwens, de gitaar.

Er was muziek. Druk was het, echt gezellig druk.                                                               Ik was al de hele avond daar, maar ik had hem nog niet eerder gezien.                           Eigenlijk, zoals hij daar stond, leek het alsof hij in een afzonderlijke belichting stond. Hij was er wel, maar eigenlijk ook niet.                                                                                     Ik keek naar hem en dacht: ‘je bent nog maar half die je was, jongen.’

Omdat ik hem wel ken ging ik naar hem toe en zei: ‘Je mist haar verschrikkelijk hè?’       Hij keek me aan en verroerde zich nauwelijks.                                                                 ‘Ja,’ zei hij.                                                                                                                           Het antwoord op mijn vraag wist ik eigenlijk al voordat ik de vraag gesteld had.               De uitzichtloze triestheid die over hem hing maakte in de algehele vrolijkheid om ons heen een bel van troosteloosheid.                                                                                     ‘Ik had alles aan haar opgehangen,’ zei hij, ‘alles, maar ze wil niet meer.’

Wat moet je doen als je een beschadigd mens in zijn verdriet ziet verdrinken.                 Ik weet het echt niet. Ik probeer ook maar wat, al was het alleen maar omdat helemaal niets doen harteloos is.                                                                                                     Ik zei: ‘voor wat het waard is zeg ik tegen je wat mijn vader altijd zei als ik weer eens aan het eind van een hartstochtelijke relatie was. Hij zei dan: Jongen, geen hand vol, maar een land vol. Ga erop uit en zoek een nieuwe leuke, spannende, mooie, lieve, maar ga niet zitten sippen.’

Ik keek hem aan.                                                                                                                 ‘Helpt niet echt hè?’ zei ik.                                                                                                   Trouwhartig keek hij me aan.                                                                                             ‘Nee, niet echt,’ zei hij.

Katinka

Karin heette ze eigenlijk, maar toen ze een jaar of tien was bedacht ze dat die naam niet bij haar paste. Vijftig jaar zou ze vandaag geworden zijn, Katinka, mijn oudste dochter. Toen ze net een maand zesendertig was belde ze mij op een dag uit het ziekenhuis.                                                                                                                           ‘Ik ben aan mijn laatste daagjes begonnen,’ zei ze.                                                         ‘Heb je het opgegeven, lieverd,’ zei ik.                                                                               ‘Nee,’ zei ze, ‘maar er is geen kans op genezing meer.’                                                     ‘Ik kom naar je toe,’ zei ik.                                                                                                   Het was het moment waar we meer dan dertig jaar voor hadden gevreesd.                     Cystic Fibrosis, de taaislijmziekte had zesendertig jaar nodig gehad om het lichaam van mijn kind te slopen.

Iedereen die haar dierbaar was, ouders, zusje, stiefvader, maar ook iedere AIO uit het AMC, die ze begeleidde, kreeg in die laatste paar dagen de gelegenheid om afscheid te nemen. In die laatste paar dagen kreeg ze in het ziekenhuis voldoende morfine om zich nog een poosje goed te voelen, zo goed als ze zich waarschijnlijk in jaren niet gevoeld had.                                                                                                                                     De euforische roes die de morfine veroorzaakte maakte dat het afscheid van Katinka bijna vrolijk was, als je tenminste je gevoel van diepe troosteloosheid voor even de baas kon worden.

Eén uitspraak vanuit haar sterfbed heeft me jaren bezig gehouden. En nog kost het me moeite om wat ik denk een beetje te begrijpen te accepteren.                                         Ze zei: ‘Ik had dit leven als CF patiënt niet willen missen.’

Eerlijk gezegd heb ik er nog steeds moeite mee.                                                               Dat ik er iets van meen te begrijpen komt door een antwoord dat ik jaren eerder een keer van haar kreeg. Ze zat naast me in de auto en ik vroeg: ‘Hoe zou je het nou vinden als je van de ene dag op de andere ineens helemaal gezond zou zijn?’                         Een hele poos zweeg ze. Toen zei ze: ‘Ik moet er niet aan denken.’

Nog steeds heb ik er moeite mee om te begrijpen dat mijn dappere kind zo ziek en ellendig als ze zich vaak voelde toch het leven omarmde, benauwd, hoestend, vaak bijna stikkend en blauw aanlopend.

Wat een geweldig mens, ingenieur Katinka van Oosterum, denk ik nu vaak als ik naar haar lachende foto op de plank boven mijn bureau kijk. Van een leven dat qua gezondheid afschuwelijk was heb je iets geweldigs gemaakt.

Vandaag herdenk ik je met een milde glimlach en een vleugje verdriet.

Peter